Ζωρζ Σαρή - ένα αφιέρωμα

Σε συνέχεια του προηγούμενο αφιερώματος στην αγαπημένη μου Άλκη Ζέη (δες εδώ), έρχεται σήμερα και ένα ακόμα μικρό αφιέρωμα. Αυτή τη φορά στην άλλη αγαπημένη συγγραφέα των παιδικών μου χρόνων, τη Ζώρζ Σαρή.

Η Ζωρζ Σαρή ήταν τόσο ηθοποιός όσο και συγγραφέας. Θεωρείται από τους σπουδαιότερους συγγραφείς παιδικών βιβλίων στη χώρα μας.

Η Ζωρζ Σαρή ή Γεωργία Σαρηβαξεβάνη, όπως ήταν το πραγματικό της όνομα, γεννήθηκε τον Μάιο του 1925 στην Αθήνα από Μικρασιάτη πατέρα και Γαλλίδα μητέρα. Από πολύ μικρή άρχισε να ασχολείται με το θέατρο.  Στα χρόνια της Κατοχής φοίτησε στη Δραματική Σχολή του Δημήτρη Ροντήρη, παράλληλα με τη δράση της στην Αντίσταση, μέσα από τις γραμμές της ΕΠΟΝ. Το 1947, κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου Πολέμου, αναγκάστηκε να αυτοεξοριστεί στο Παρίσι, όπου συνέχισε τις σπουδές της στην υποκριτική, στη σχολή του Σαρλ Νιτλέν. Στη γαλλική πρωτεύουσα γνώρισε και παντρεύτηκε τον Αιγυπτιώτη χειρουργό Μάρκελλο Καρακώστα, με τον οποίο απέκτησε δύο παιδιά.

Το 1962 επέστρεψε οριστικά στην Ελλάδα και άρχισε να εμφανίστηκε στο θέατρο και τον κινηματογράφο. Μετά την επικράτηση της Χούντας το 1967 έμεινε άνεργη και στράφηκε στο γράψιμο. Ως συγγραφέας πρωτοεμφανίσθηκε το 1969, με το μυθιστόρημα Ο Θησαυρός της Βαγίας, που ξεκίνησε σαν παιχνίδι με τα παιδιά της και τους φίλους τους. Το βιβλίο είχε και εξακολουθεί να έχει μεγάλη εκδοτική επιτυχία και το 1985 μεταφέρθηκε στην τηλεόραση. Συνέχισε να γράφει πολλά βιβλία, κυρίως για μικρά παιδιά και νέους, με τη θεματολογία της να περιστρέφεται πολλές φορές γύρω από σημαντικές στιγμές της νεότερης ελληνικής ιστορίας.

Το γεγονός αυτό στάθηκε καθοριστικό για τη Ζωρζ Σαρή, αφού από τότε αποφάσισε να στραφεί στο γράψιμο. Την προσωπική αυτή επιλογή δικαιολογεί η ίδια σε μια συνέντευξή της: «Στο γράψιμο βρήκα ό,τι δεν μπορούσα να βρω στο θέατρο, ίσως γιατί δεν ήμουν πρωταγωνίστρια και ίσως γιατί δεν ήμουν σε θέση να διαλέξω τους ρόλους που ο θιασάρχης ή ο σκηνοθέτης διάλεγαν για μένα. Τώρα φέρω ακέραιη την ευθύνη των βιβλίων μου. Κάνω αυτό που θέλω, αυτό που μπορώ».

Ωστόσο, η Ζωρζ Σαρή δεν έμεινε μόνο στη συγγραφή βιβλίων παιδικής λογοτεχνίας. Προσπάθησε με κάθε τρόπο να διαδώσει το παιδικό βιβλίο και να κρατήσει ζωντανή και άμεση επαφή με το κοινό της. Έτσι άρχισε να πηγαίνει σε σχολεία σε όλη την Ελλάδα και να κάνει ομιλίες. Κατά καιρούς, μέσα από κάποια άρθρα της και με τη συμμετοχή της σε λογοτεχνικές συζητήσεις, έλαβε ενεργό μέρος σε θέματα που αφορούσαν την παιδική λογοτεχνία, όπως τα κόμικς, η θεματολογία του παιδικού βιβλίου και η θέση της γυναίκας σε αυτό.

Συναρπαστικό είναι πως πολλά από τα βιβλία της αφορούν και απο ένα διαφορετικό μέρος της ζωής της. Η φιλία της με την Άλκη Ζέη οδήγησε στην από κοινού συγγραφή του βιβλίου Ε.Π.

Μαζί με την Άλκη Ζέη καθιέρωσε ένα νέο στυλ στο νεανικό μυθιστόρημα, τόσο από την άποψη του ζωντανού, αυτοβιογραφικού ύφους, όσο και της εισαγωγής του πολιτικού, κοινωνικού και ιστορικού στοιχείου στο είδος, γεγονός που είχε ως αποτέλεσμα η πολιτική σκέψη να μην αποτελεί πια προνόμιο μόνο των ενηλίκων. Με τα βιβλία της οδήγησε στην απομάκρυνση της ελληνικής παιδικής λογοτεχνίας από τα πρότυπα του 19ου αιώνα, στα οποία κυριαρχούσε το προστατευτικό ύφος, ο ηθικοπλαστικός διδακτισμός και η προβολή ενός ιδεατού κόσμου. Η Ζωρζ Σαρή αντιμετώπισε το παιδί ως αυτόνομο άτομο με δική του προσωπικότητα και προέβαλε ήρωες ρεαλιστικούς.

Το 1994 βραβεύτηκε με το Βραβείο Παιδικού Λογοτεχνικού Βιβλίου για το μυθιστόρημα Νινέτ. Το 1995 και το 1999 βραβεύτηκε από τον Κύκλο Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου. Το 1988 προτάθηκε για το διεθνές βραβείο Χανς Κρίστιαν Άντερσεν. 

Η Ζωρζ Σαρή πέθανε στις 9 Ιουνίου 2012, σε ηλικία 87 χρονών.

Η Ζωρζ Σαρή μας άφησε μια πλούσια βιβλιογραφία.

Μυθιστορήματα

Ο Θησαυρός της Βαγίας (1969)

Το Ψέμα (1970)

Όταν ο Ήλιος… (1971)

Κόκκινη κλωστή δεμένη… (1974)

Τα γενέθλια (1977)

Τα στενά παπούτσια (1979)

Οι νικητές (1983)

Τα Χέγια (1987)

Το παραράδιασμα (1989)

Η αντιπαροχή (1989)

Κρίμα κι άδικο (1990)

Nινέτ (1993)

Zoυμ (1994)

E.Π. (1995)

Μια αγάπη για δύο (με την Αργυρώ Κοκορέλη, 1996)

Ο Χορός της ζωής (1998)

Σοφία (2000)

Κλειστά Χαρτιά (με την Μελίνα Καρακώστα, 2001)

Ο Κύριός μου (2002)

Ο πόλεμος, η Μαρία και το αδέσποτο (2003)

Τότε... (2004)

Γράμμα από την Οδησσό (2005)

Το προτελευταίο σκαλοπάτι (2009)

Παιδικά Βιβλία

Το γαϊτανάκι (1973)

Ο Φρίκος ο Κοντορεβυθούλης μου (1980)

Η σοφή μας η δασκάλα (1982)

Η κυρία Κλοκλό (οκτώ βιβλία) (1986-1987)

Ο Τοτός και η Τοτίνα (οκτώ βιβλία, 1988 - 1990)

Ο Αρλεκίνος (1993)

Η Πολυλογού (1993)

Ο Αρλεκίνος (2001)

Η τουλιπίτσα (2002)

Το κουμπί και μια βελόνα (2010)

Από τα αγαπημένα μου βιβλία της Ζωρζ Σαρή είναι:

Τα Γενέθλια

1967. Η εννιάχρονη Άννα έχει γενέθλια και ετοιμάζεται να υποδεχτεί τους φίλους της, αλλά, όταν ξημερώνει εκείνη η μέρα, τίποτα δεν είναι το ίδιο. Η Ελλάδα δεν έχει πια δημοκρατία, αλλά δικτατορία. Ο Παπαδόπουλος έχει κάνει πραξικόπημα και έχει αναλάβει τη διακυβέρνηση της Ελλάδας, επιβάλλοντας ένα καθεστώς ανελευθερίας και φόβου. Η Άννα μαζί με τους γονείς και τον αδερφό της μεγαλώνει μέσα σε αυτά τα γεγονότα ζώντας από κοντά τον φόβο, τη σύλληψη, την εξορία και τα βασανιστήρια φίλων και γνωστών. Η Άννα μπαίνει στην εφηβεία, ωριμάζει και αμφισβητεί όχι μόνο το καθεστώς αλλά και τους γονείς...

Ο Θησαυρός της Βαγίας

Το πρώτο βιβλίο της Ζωρζ Σαρή, το οποίο ξεκίνησε ένα καλοκαίρι στην Αίγινα σαν παιχνίδι με τα παιδιά της. Έτσι πρωταγωνιστές είναι τα παιδιά της και οι φίλοι τους, ενώ όλα τα μέρη που περιγράφει είναι απολύτως αληθινά! Μία παρέα παιδιών περνάει τις καλοκαιρινές της διακοπές στην Αίγινα. Εκεί τους επισκέπτεται μια οικογενειακή φίλη από τη Γαλλία, η οποία δουλεύει ως βοηθός ενός ψυχιάτρου στο Παρίσι. Αποστολή της να ανακαλύψει κάποια στοιχεία που επαναλαμβάνει ένας Γερμανός ασθενής, ο οποίος πάσχει από αμνησία μετά την έκρηξη μιας νάρκης που πάτησε στην Αίγινα κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου...

Ε.Π.

Ένα ακόμη αυτοβιογραφικό μυθιστόρημα της Ζωρζ Σαρή. 1935-1938. Δικτατορία του Μεταξά, λίγο πριν από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η Ζωρζ πηγαίνει για πρώτη φορά στο Γυμνάσιο, όπου δουλεύει ο πατέρας της. Πρόκειται για ένα ιδιωτικό σχολείο, όπου φοιτούν μόνο κορίτσια. Διευθύντρια και ιδιοκτήτρια, η Ερασμία Δελαπόρτα, μια αυστηρή και άκαμπτη γεροντοκόρη. Εκεί η Ζωρζ θα περάσει τα τρία [;;;] χρόνια [τότε το γυμνάσιο ήταν εξατάξιο] του Γυμνασίου, χρόνια γεμάτα εμπειρίες, λύπες και χαρές. Θα αποκτήσει φιλίες που θα κρατήσουν για μια ζωή. Μαζί θα περάσουν πολλά, θα κάνουν κοριτσίστικες ζαβολιές, θα...

Τα βιβλία της κυκλοφορούν από τις Εκδόσεις Πατάκη.